» Orzeszki

Orzeszki

Tak naprawdę orzeszki ziemne nie są orzechami… W rzeczywistości należą do rodziny roślin bobowatych i dlatego są związane z fasolą, soczewicą i soją. W Azji, Afryce i południowych stanach USA świeże nasiona fistaszków są zjadane jako warzywo podobnie jak u nas fasolka szparagowa!

Historia

Orzech ziemny pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie zaczął być uprawiany już 3500 lat temu! Istnieją dowody na to, że pradawni Inkowie pierwsi mielili orzeszki ziemne, by zrobić masło orzechowe. Odkrywcy Ameryki zabrali orzeszki ziemne do Hiszpanii, a stamtąd kupcy i odkrywcy rozprowadzili je do Azji i Afryki. Co ciekawe Afrykanie byli pierwszymi ludźmi, którzy sprowadzili orzeszki ziemne do Ameryki Północnej, począwszy od 1700 roku. W tym czasie orzeszki uważano tam za pokarm dla ubogich oraz zwierząt gospodarskich i uważano je za trudne do uprawy i zbioru. Po wojnie secesyjnej, kiedy żołnierze Unii je polubili – zabrali do domu. Ich popularność wzrosła pod koniec XIX wieku, kiedy to wagoniki cyrkowe PT Barnuma podróżowały po całym USA, a sprzedawcy nazywali „gorące prażone orzeszki ziemne!” Wkrótce inni sprzedawcy uliczni zaczęli sprzedawać je z wozów.

Orzeszki ziemne i masło orzechowe stały się integralną częścią racji sił zbrojnych podczas I i II wojny światowej co dodatkowo spopularyzowało te cenne produkty.

Wartości odżywcze

Orzeszki ziemne są doskonałym źródłem białka, różnych witamin i minerałów. Następujące witaminy i minerały występują w szczególnie dużych ilościach w orzeszkach ziemnych:

Biotyna: orzeszki ziemne są jednym z najbogatszych źródeł biotyny, co jest szczególnie ważne w czasie ciąży;
Miedź: dietetyczny minerał śladowy, który często jest niski w zachodniej diecie. Niedobór miedzi może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie serca;
Niacyna: Znana również jako witamina B3, niacyna ma różne ważne funkcje w ciele. Niacyna wiązała się ze zmniejszonym ryzykiem chorób serca;
Kwas foliowy: znany również jako witamina B9 lub kwas foliowy, folian ma wiele istotnych funkcji i jest szczególnie ważny w ciąży;
Mangan: pierwiastek śladowy występujący w wodzie pitnej i większości pokarmów;
Witamina E: Silny przeciwutleniacz, często występujący w dużych ilościach w tłustych pokarmach;
Tiamina: Jedna z witamin z grupy B, znana również jako witamina B1. Pomaga komórkom ciała przekształcić węglowodany w energię i jest niezbędna do funkcjonowania serca, mięśni i układu nerwowego;
Fosfor: Orzeszki ziemne są dobrym źródłem fosforu, minerału, który odgrywa zasadniczą rolę w rozwoju i utrzymaniu tkanek ciała;
Magnez: niezbędny minerał dietetyczny o różnych ważnych funkcjach. Uważa się, że spożycie magnezu chroni przed chorobami serca.

Masło orzechowe – ulubiony smakołyk Elvisa Presleya

Najwcześniejsze odniesienie do masła orzechowego wywodzi się od starożytnych Inków i Azteków, którzy mielili prawdopodobnie prażone orzeszki ziemne na pastę. Jednak nowoczesne masło orzechowe, jego proces produkcji i sprzęt używany do jego wytworzenia, mogą zostać przypisane co najmniej trzem wynalazcom.

W XIX wieku amerykański lekarz John Harvey Kellogg – wegetarianin i wynalazca płatków kukurydzianych opatentował sposób mielenia orzeszków na pastę i spopularyzował ją w znaczący sposób. Podobny patent był zgłoszony wcześniej w Kanadzie. W Stanach Zjednoczonych ponad 60% wyprodukowanych orzechów ziemnych jest przeznaczanych na produkcję masła orzechowego! Król Rocka uwielbiał kanapki z masłem orzechowym i bananem. Na jego pamiątkę taką przekąskę nazywa się Elvis Sandwich.

Obecnie w handlu rozróżnia się dwa rodzaje masła orzechowego: chrupkie (z kawałkami orzechów) i kremowe. Co ciekawe Amerykanie np. są podzieleni geograficznie: wschodnie wybrzeże zdecydowanie preferuje kremową odmianę.

Uprawa orzachy podziemnej

Orzacha podziemna jest nieduża i może przypominać koniczynę czy lucernę. Szybko się rozwija, dlatego pierwsze plony orzechów ziemnych otrzymujemy już po 2-3 miesiącach od jej zasiania. Po przekwitnięciu kwiatów, ich szypułki przekształcają się w strąki i rosną w dół i są wpychane do ziemi. Owoce rozwijają się kilka centymetrów pod jej powierzchnią, w pozycji horyzontalnej! Im pulchniejsza gleba, tym zbiory mogą być większe. Z jednej rośliny możemy wykopać nawet 40 sztuk strąków.
Główni producenci fistaszków to Indie, Chiny, Nigeria i USA. W Europie orzeszki ziemne uprawiane są na Półwyspie Bałkańskim, we Włoszech, Francji.

Orzachę można uprawiać samodzielnie np. w doniczkach – nasiona kupujemy przez internet lub w niektórych sklepach ogrodniczych.

Ciekawostki

Badania dowodzą, że podawanie niemowlętom orzeszków ziemnych znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia u nich alergii na ten składnik diety
W Holandii słowo „masło” zostało prawnie zastrzeżone wyłącznie dla masła. Z tego względu żaden inny produkt na rynku nie może nosić nazwy masło oraz zawierać domieszek masła. Z tego powodu masło orzechowe nazywa się tam serem orzechowym!
Olej z orzeszków ziemnych był używany do produkcji glicerolu i nitrogliceryny oraz dynamitu.
Masła orzechowego używa się w teście zapachowym na chorobę Alzheimera. Osoby u których rozwija się ta choroba nie wyczuwają jego zapachu lewą dziurką nosa.
Dwóch producentów uprawiających orzeszki ziemne zostało wybranych na prezydenta USA – Thomas Jefferson i Jimmy Carter.
Astronauta Alan Shepard w 1971 roku podczas misji Apollo 14 zabrał ze sobą na Księżyc orzecha ziemnego jako atrybut przynoszący „szczęście”.

Ostrzeżenia

Masło orzechowe i orzeszki ziemne są silnym alergenem!
Upewnij się, że nie jesteś uczulony na nie jeśli wcześniej nie spożywałeś tych pokarmów.
Unikaj źle przechowywanych, zleżałych orzeszków – mogą zawierać pleśń szkodzącą wątrobie.
Pamiętajmy, że typowe masło orzechowe należy przechowywać w temperaturze pokojowej.

SoWell